Kronikarskie wycinki część 3

Wycinki z kronikarskich annałów Świnoujścia część 3

To kolejny odcinek zapisów z historii miasta Świnoujście będący wynikiem przeglądania, wybierania , opracowywania, weryfikowania  i uzupełniania informacji ujętych w różnych źródłach. Między innymi są to kronikarskie notatki  świnoujskiego historyka Andrzeja Wrońskiego, historyka i archiwisty dr Józefa Plucińskiego,  informacje archiwalne choćby z zasobów Archiwum Państwowego i innych mniej lub bardziej dostępnych opracowań. Warto się podzielić tymi faktami nieznanymi, zapomnianymi lub też mało znanymi dla większości mieszkańców. Taka wycinkowa prezentacja zdarzeń i ludzi  daje pewną wiedzę i rysuje obraz Świnoujścia na przestrzeni lat. Poniżej nieco wybranych, interesujących  jak się wydaje informacji.

 

9 listopada 1945 r.  mimo wszystkich przeciwności udało się otworzyć pierwszą w Świnoujściu Publiczną Szkołę Powszechną  nr 1 w Świnoujściu, w budynku przy ul. Piastowskiej 56. Kierownikiem szkoły była jedyna kwalifikowana polska nauczycielka na tym terenie Marta Śliwińska (łączyła te obowiązki z funkcją jedynego pedagoga) . W pierwszym dniu naukę rozpoczęło 4  uczniów (dzieci pierwszego Inspektora Oświaty W. Łaby, starosty Władysława Matuli i zastępcy starosty Roman Berenta). Od kwietnia 1946 r. obowiązki nauczyciela w szkole podjął Leon Szczuraszek. W dniu zakończenia nauki pierwszego roku (16 czerwca 1946 r.) świadectwa odebrało 50 dziewcząt i chłopców.

1946 r. Na pierwszej Ogólnopolskiej Naradzie Rybackiej w Szczecinie Julian Hebel (późniejszy dwukrotny dyrektor Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich (PPDiUR)  „ODRA” w latach 1960-61 i 1969-1978  - przypis kronikarza) sugerował aby podjęto decyzję o budowie bazy rybołówstwa na zachodnim brzegu wyspy Wolin w Świnoujściu. Prawdopodobnie ta właśnie sugestia została przekuta na wydaną  decyzję o realizacji tego zamierzenia.

Czerwiec/Lipiec 1951 r. Po dokonanej korekcie granicy państwowej nastąpiło przejęcie świnoujskiej stacji pomp (na obszarze o powierzchni 76,5 ha, wciętym w terytorium Niemiec, w tak zwanym „worku”, nieopodal niemieckiego  jeziora Wolgastsee – przypis kronikarza). Rząd NRD wyraził zgodę na przekazanie Polsce tego terenu z ujęciem wody w dniu 27 listopada 1950 r.

10 maja 1955 r. Na Morzy Północnym 15 km od zachodnich brzegów Norwegii zatonął lugrotrawler (B-11) „Czubatka” należący do PPDiUR „Odra” z 14 członkami załogi. Prawdopodobną przyczyną było przewrócenie się jednostki i utrata pływalności. Nikt się nie uratował. W  tratwie ratunkowej  odnaleziono dwa ciała rybaków, którzy zmarli z wyziębienia.

4 października 1956 r. na Morzu Północnym na łowisku Dogger Bank zatonął kolejny lugrotrawler (B-11)„Cyranka” należący do PPDiUR „Odra”. Zginęło wówczas 12 rybaków, a sześciu udało się uratować (pięciu uratował lugrotrawler „Mysikrólik”, a jednego włoski statek „Italian Victoria” – przypis kronikarza).

Lipiec-sierpień 1959 r. ”Żegluga Szczecińska” uruchomiła stałą w sezonie komunikację pasażerską na trasie Szczecin –Świnoujście. Kursowały w 1959 r. statki „Elżunia” i „Jolanta”, w 1960 r „Telimena” .  W 1961 r. pływały już pierwsze nowe jednostki m/s „Lilla Weneda” oraz „Roza Weneda”  (podróż statkami na trasie Szczecin-Świnoujście trwała 3 godziny i 10 minut, co w tamtym czasie było szybszym połączeniem niż dojazd pociągiem – przypis kronikarza)

Lipiec 1961 r. W PPDiUR „Odra” uruchomiono konserwiarnię. Natomiast w październiku tego roku „Odra” przyjęła do eksploatacji pierwszy trawler motorowy B 20 m/t „Miedwie” o 45-dniowej autonomii pływania z urządzeniami zamrażającymi około 50% ładunku (do 1963 r. przyjęto 15 takich jednostek).  

2 maja 1962 r. Odwiedził Świnoujście przejeżdżając ze Szczecina niemiecki 120-osobowy zespól pieśni i tańca „Volkensemble der Volkswerft Stralsund” , który dał koncert w tym wykonał dwie pieśni po polsku pt.  „Na łące” i „Mój Szczecin”. Scenę dekorowały dwa sztandary państwowe oraz transparent z napisem „Es lebe Deutsch – Polnische Freundschaft”.  

11 kwietnia 1963 r. Miejska Rada Narodowa (MRN) w Świnoujściu odbyła ważną sesję na temat perspektywicznych planów rozwoju miasta i portu Świnoujście. Plany perspektywiczne  rozwoju Świnoujścia do roku 1980 przedstawił inżynier Romuald Cerebież- Tarabicki. Uchwala w sprawie projektu planu rozwoju miasta Świnoujście w latach 1966-1980 zatwierdziła przedstawione koncepcje. Dotyczyły one pełnej odbudowy i rozbudowy lewobrzeża miasta , uzbrojenia terenu na prawobrzeżu i jego zabudowa oraz budowy tunelu przez kanał i grobli przez Zalew Szczeciński. Upoważniono Prezydium MRN by wystąpiło do Ministerstwa Żeglugi o przyśpieszenie decyzji określających  funkcje i kierunek rozwoju świnoujskiego portu.

Październik 1970 r. Zakończył się trwający od kwietnia ogólnopolski konkurs na pamiątkę regionalną, zorganizowany przez Stowarzyszenie Kulturalne Ziemi Wolińskiej , ZSA „Cepelia” w Warszawie i Oddział Spółdzielni  Architektury Wnętrz „Ład” w Warszawie. Nagrodzono 68 prac spośród 318 jakie zgłoszono do konkursu.

Krzysztof Nowak

Kronikarz miejski

Podpisy pod foto:

1 Świadectwo szkolne J. Śliwińskiego z 1947 r. (foto : ”Z dziejów oświaty świnoujskiej 1945- 2005”)

2.Juliusz Hebel, dwukrotny dyrektor PPDiUR „Odra”  (foto z archiwum Telewizji Słowianin)

3. „Roza Weneda”  (foto ze zbiorów Waldemara Małkiewicza)

4. Konserwiarnia PPDiUR „Odra” (foto A. Ryfczyńskiego ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie Oddział Biała Góra)

5 Burtowce B-20 przed śledziową wyprawą (foto: T. Piątkowski z książki Konstantego Chłapowskiego  „Matka Odra”)