Kronikarskie wycinki część 6

 Wycinki z kronikarskich annałów Świnoujścia część 6

Kolejny, szósty odcinek zapisów z historii miasta Świnoujście będący wynikiem przeglądania, wybierania , opracowywania, weryfikowania  i uzupełniania informacji ujętych w różnych źródłach. Między innymi są to kronikarskie notatki  świnoujskiego historyka Andrzeja Wrońskiego, historyka i archiwisty dr Józefa Plucińskiego,  informacje archiwalne choćby z zasobów Archiwum Państwowego i innych mniej lub bardziej dostępnych opracowań. Warto się podzielić tymi faktami nieznanymi, zapomnianymi albo niedostępnymi dla większości mieszkańców. Taka wycinkowa prezentacja zdarzeń i ludzi  daje pewną wiedzę i rysuje obraz Świnoujścia na przestrzeni lat. Poniżej nieco wybranych, interesujących  jak się wydaje informacji.

4 października 1945 r. Od tego czasu faktycznie rozpoczyna się  działalność polskich władz administracyjnych w obwodzie Uznam-Wołyń, kiedy to oficjalnie przekazano teren powiatu  Pełnomocnikowi Rządu RP, którym był Władysław Matula (Pełnił funkcję do lata 1946 r., kiedy to w oparciu o kłamliwe oskarżenia o spekulację, korupcję i szaber został aresztowany. Zwolniony po kilku tygodniach na swoje zajmowane poprzednio  stanowisko już nie powrócił)  -  (foto 1)

28 października 1945 r, założona przez członków ekipy administracyjnej  Powszechna Spółdzielnia Spożywców uruchomiła w Świnoujściu pierwszy sklep spożywczy. Tego też miesiąca zorganizowano Inspektorat Szkolny.

Luty 1946 r. W Świnoujściu na Półwyspie Zieliny powstała Stocznia Rybacka (przeniesiona na Warszów na przełomie 1948/1949 r.) oraz Delegatura Morskiego Instytutu Rybackiego (MIR).

1947 r. Powstał Oddział Oznakowania Nawigacyjnego Szczecińskiego Urzędu Morskiego (SUM), a we wrześniu tego roku mianowano starszego oficera portu Świnoujście.

Grudzień 1948 r. Zainaugurowało działalność świnoujskie kino II kategorii pod nazwą „Bałtyk” w budynku przy ul. Armii Czerwonej 13 (dzisiaj Armii Krajowej).  Od 1954 r  kino funkcjonowało już jako „Rybak”. Dwoma aparatami projekcyjnymi 35 mm i 266 miejscami kino dysponowało już od 1951 r. (foto 2)

Grudzień 1949 r. W Obwodzie Morskiego Urzędu Rybackiego Świnoujście  ryby poławiało 12 kutrów, 36 łodzi motorowych oraz 47 łodzi wiosłowych.

1952 r. Ukazał się pierwszy numer „Głosu Wolińskiego” , niesystematycznie wydawanej w formacie A4, zazwyczaj raz w miesiącu  czterostronicowej gazety powiatowej (do 1955 r. w nakładzie  od 2 do 3 tysięcy egzemplarzy). Najprawdopodobniej ukazało się od 49-54 wydań . Gazetę redagowało  społecznie Kolegium Redakcyjne Powiatowego Komitetu Frontu Narodowego  przy Radiowęźle  w Świnoujściu. Doraźnie gazetę wznowiono 1 maja 1959 r. , 4 kwietnia 1971 r. i w sierpniu 1971 r jako „Woliński Głos Kultury” .

1957 r. PPDiUR „Odra” zaczęła przekazywać (do 1959 r.) lugrotrawlery do PPDiUR „Gryf” , przyjmując jednocześnie (do 1960 r) 22 supertrawlery  B 10 i B 14 o 30-dniowej autonomiczności pływania , posiadające podchładzaną ładownię ( foto 3)

1960 r. W końcówce roku w całym powiecie wolińskim było zarejestrowanych 3.750 odbiorników radiowych (w tym m.in. 2004 w Świnoujściu, 674 w Międzyzdrojach, 322 w Wolinie i 750 we wsiach). Rok później w miastach powiatu było już 4.384 odbiorniki , a na wsiach 804 radia.   

12 sierpnia 1962 r. W Powiatowym Domu Kultury miało miejsce otwarcie pierwszej wystawy „morzokształtów” Stanisława Tychawskiego ( w ramach posezonowej ekspozycji prac plastyków-amatorów)

29 czerwca 1963 r. na Osiedlu Grunwaldzkim oddano do użytku  lokatorów pięć budynków. Dwa z nich z budownictwa Rady Narodowej (punktowiec nr 6 na rogu ul. Grunwaldzkiej i Wilków Morskich i klatkowiec nr 8 drugi od ul. Wilków Morskich), jeden blok SM „Słowianin” (nr 9 przy ul. Wilków Morskich) oraz dwa punktowce „Odry”  (nr 11 przy ul. Żymierskiego – dziś Konstytucji 3 Maja ) i nr 1 przy ul. Wilków Morskich.

18 stycznia 1963 r.  przejęto od władz radzieckich ostatni obiekt  w ramach akcji zamiany – budynek byłego niemieckiego Amstgerichtu (Sądu Rejonowego) na rogu ul. Bohaterów Stalingradu (obecnie Piłsudskiego) i ul. Paderewskiego

16 lipca  1965 r. na zapleczu pasażu handlowego i baru „Turystycznego” w Świnoujściu PSS uruchomiła letnią kawiarnię „Parkowa”  wraz z małą muszlą koncertową i podłogą do tańca. Na zdjęciu występujący tam Czesław Niemen. (foto 4)

Na koniec 1975 r. w Świnoujściu zamieszkiwały 42.454 osoby ( w tym 20.918 kobiet i 21.536 mężczyzn). W ciągu roku napłynęło do miasta 1.709 osób, a wyjechało 649. W zakładach i instytucjach zatrudnionych było 18.430 osób. Zawarto 450 małżeństw. Na świat przyszło 781 noworodków, a zmarło 217 osób.

22 czerwca 1976 r. Znakomite tempo utrzymuje się na budowie bazy przeładunków węgla Świnoport IV, To największa inwestycja polskiej gospodarki morskiej tej 5-latki (docelowo przeładunek 5 mln ton). Obecnie na placu budowy pracuje 500 specjalistów, przeważnie z „Energopolu 5” i Pomorskiego Przedsiębiorstwa Budowy Elektrowni i Przemysłu. Główne prace koncentrują się na powstającej, największej w Europie wywrotnicy wagonów (większej od tej w Porcie Północnym i budowanej Hucie Katowice). Jednorazowo opróżniać będzie cztery wagony po 120 ton każdy.

Kronikarz miejski

Krzysztof Nowak

Podpisy pod foto:

1.Starostwo Powiatowe Wolińskie  w Świnoujściu – foto ze zbiorów dr Józefa Plucińskiego

2. Kino „Rybak” , wcześniej „Bałtyk” – foto A. Weczer

3. Trawler parowy B-14 „Bystrzyca” – foto ze zbiorów Kazimierza Szczoczarza

4. Czesław Niemen na deskach sceny „Parkowej” – foto Andrzej Ryfczyński (ze zbiorów Muzeum Rybołówstwa Morskiego).